Ülkemizde Öğretmen Okullarının Tarihçesi

Padişah 2. Mahmut zamanında açılan (1838) okul rüştiyelerdir. Rüştiyeler batı usulü açılmış okullardı. Günümüzde rüştiyelerin karşılığı ortaokullardır. Bu güne kadar çocuklar için Sıbyan Mektepleri vardı. Bu okullarda medreselerden yetişmiş muallim denilen öğretmenler çalışırdı. Sıbyan Mekteplerini bitiren çocuklar medreseye giderlerdi.

Bu okullardan çıkan bazıları muallim oluyor, bazıları da müderris adıyla medrese öğretmeni oluyorlardı.

16 Mart 1848’de Darülmuallimin- i Rüşti adıyla ilk öğretmen okulu açılıyor ülkemizde. Bu okullar rüştiyelere öğretmen yetiştirmek için açılmıştır.

Bu tarih öğretmen okulları günü olarak kutlanır her yıl.

1868 yılında Sıbyan mekteplerine öğretmen yetiştirmek için Darülmuallimin-i Sıbyan adında bir okul açılmıştır.

1869 çıkarılan bir yönetmelik ile eğitimin bir devlet işi olduğu kabul edilmiştir. Sayıları artan Sıbyan Mekteplerine Kız Öğretmen yetiştirmek için 1870 yılında Darülmuallimat adında kız öğretmen okulları açılmıştır.

1874 yılında Darülmuallim- Kebir adında edebiyat fen bölümü olan iki yıllık okullar açılmıştır.  Daha sonra Darülmuallim- Rüşdi ile birleştirildi.

1880 yılında açılan bu okullar Darülmuallim-i Ali adıyla 1891 de yeniden açıldı. İdadi adıyla açılan liselere öğretmen yetiştirmeye başladı.

1908 yılında bu okulun öğrencileri branş eğitimini Darülfünun adı verilen okulda almaya başladılar. Böylece fakülte diyebileceğimiz bir yüksek öğretmen okulu açılmış oldu.

İkinci Meşrutiyet döneminde öğretmen okullarına yeni bölümler eklenerek çeşitli dallarda öğretmen yetiştirilmeye başlanmıştır.

Cumhuriyet dönemine kadar açılan değişik derecedeki öğretmen yetiştiren okulları şunlardır. Erkek Orta Öğretmen Okulu (Darülmualimin-i Rüşdî)Erkek İlköğretmen Okulu (Darülmuallimin-i Sıbyan) Kız Öğretmen Okulu (Darülmuallimat) Liseye de Öğretmen Yetiştiren Orta Öğretmen Okulu (Darülmuallimin-i İdadi)Erkek Yüksek Öğretmen Okulu (Darülmuallimin-i Âliye)Ana Öğretmen Okulu (Ana Muallime Mektebi)Kız Yüksek Öğretmen Okulu ve Kızlar Üniversitesi (Darülmuallimat-ı Âliye ve İnas Darülfünunu) 1920 yılında Osmanlı devletinde 17 öğretmen okulu ile 1 yüksek öğretmen okulu vardı.

Cumhuriyet Döneminde Öğretmen Okulları

Kurtuluş Savaşı yıllarında öğretmen yetiştirme işine ara verilmişti.  Ancak 15 Temmuz 1921 de bir Maarif Kongresinin toplanmış olması çok önemlidir. Mustafa Kemal Paşa cepheden gelerek kısa bir konuşma ile kongreyi açmıştır.

Bu koşullar altında bile eğitimi düşünmeleri çok değerlidir. Her fırsatta okulları kapatan günümüz yönetimine bakınca alkışlamamak olası değildir.

Mustafa Kemal Paşa Kurtuluş Savaşı’nın bittiği günlerde Bursa’da öğretmenlere bir konuşmasında

”Öğretmenler, ordularımızın kazandığı zafer, sizin ve sizin ordularınızın kazanacağı zafer için yalnız zemin hazırladı. Hâlbuki zaferi siz kazanacaksınız ve koruyacaksınız. Ben ve sarsılmaz imanla bütün arkadaşlarım sizi izleyeceğiz, sizin karşılaşacağınız her engeli aşacağız” demiştir. (27 Ekim 1922)

15 Temmuz- 15 Ağustos 1923 te bir ay süren bir çalıştayda eğitimle ilgili önemli kararlar alınmıştır. Ne varki ülkenin o günkü koşulları nedeniyle bu kararlar uygulanamamıştır.

1923’te 10102 ilkokul öğretmeni bulunuyordu. Bunların 1081’i kadın, 9021’i erkekti. Mesleki öğrenim görmüş olanların 378’i kadın, 2356’sı erkek olmak üzere toplam 2734 idi. Bunların önemli bir kısmı da medreselerin alt sınıflarından ayrılmış, 1-2 yıllık Darülmualliminlerden mezun olmuş, çoğu imamlık ve müezzinlikle görevli kişilerden oluşmaktaydı. Geri kalan 7368 öğretmenden 1357’si ancak ilköğrenim görmüş, 711’i doğrudan medreseden ayrılmış, 152’si düzenli bir öğrenim görmemiş, 2107’si hiçbir öğretmenlik ehliyeti taşımayan kişilerden oluşmaktaydı.”  Öğretmenlik eğitimi almış öğretmenlerin 2734 kişi olması çok üzücü bir durumdu.

1924 yılında Tevhid-i Tedrisat Yasası çıkarıldı. Medreseler ve Sıbyan mektepleri kapatıldı.

1924 Nisan, Mayıs aylarında İkinci Heyet-i İlmiye toplandı. Beş yıllık ilkokul, üç yıllık ortaokul, 3 yıllık lise sistemi benimsendi.

Bu ara Köy Muallim Mektebi açıldı. Köylere öğretmen yetiştirmeye başladı. Orta Muallim Mektepleri açıldı. Sonra Yüksek Muallim Mektebi ile

Eğitim ve Terbiye Enstitüsü açıldı( 1926) İlki Konya’a Türkçe bölümü olarak açıldı. 1930 yılında adına Gazi eklendi Gazi Eğitim Enstitüsü açıldı. Daha sonra İstanbul Çapa, İzmir - Buca, Bursa -Uludağ, Konya - Selçuk, vb. adı ile birçok eğitim enstitüsü açıldı. Bu okullar ilk açılışlarında liseden sonra iki yıldı, daha sonra 1969 da üç yıla çıkarıldı.

Darülmuallimin adı Muallim Mektebi olarak değiştirildi. 1935 yılında Öğretmen Okulu denmeye başlandı. 1932 -1933 yılında altı yıllık öğretmen okulları açıldı. Bir süre sonra ortaokul çıkışlı öğrenciler alınarak 3 yıllık öğretmen okulları da açıldı.

Önce Eğitim Yurdu adı ile biri İzmir Kızılçullu’da diğeri Eskişehir Mahmudiye’de okullar açıldı, sonra adı Köy Eğitim Kursu olarak değiştirildi.  Sonra Köy Öğretmen Okulu adını alan bu okullar KÖY ENSTİTÜLERİ adını aldı. Yüksek Köy Enstitüsü kuruldu. Burada çok başarılı bir okullaşma hareketini egemenlerin karalama ve küçük düşürme çabaları ile 1954 yılında Demokrat Parti tarafından kapatıldığını söylemeliyim

İlkokul öğretmeni yetiştiren okullar “İlkÖğretmen Okulu adı ile birleştirildi.

1923-1950 arasında değişik öğretim kademelerine öğretmen yetiştiren kurumlar şu şekilde sıralanabilir (Altunya, 2008) :Ankara’da Ana Muallim Mektebi: 1927-33Erkek İlköğretmen Okulları: 1923-1974Kız İlköğretmen Okulları: 1923-1974Musiki Muallim Mektebi: 1924-37Köy Öğretmen Okulları: 1926-1933Köy Eğitmen Kursları: 1936-1948Köy Enstitüleri: 1937-1954Eğitim Enstitüleri: 1926-1980Yüksek Köy Enstitüsü: 1942-1947Yüksek Öğretmen Okulları: 1924-1979Kız Teknik Yüksek Öğretmen Okulu: 1934-Erkek Teknik Yüksek Öğretmen Okulu: 1937-1982Üniversiteler (formasyon kazandırarak): 1923-Yurtdışı eğitimi: 1923

Öğretmen okullarının 6 yıllık olanları 7 yıla, üç yıllık olanları 4 yıla çıkarıldı önce. (1974) aradan iki yıl sonra Öğretmen okulları öğretmen liselerine dönüştürüldü. Öğrencilerinden öğretmenlik hakkı ellerinden alındı. Öğretmen okullarında eylemler oldu. Ama öğretmenlik hakları geri verilmedi

Eğitim enstitüsü çıkışlılar öğretmen olabileceklerdi

İlk eğitim fakültesi 1964 yılında Ankara üniversitesinde kuruldu.

1982 den sonra YÖK kararı ile birçok eğitim enstitüsü eğitim fakültesine dönüştürüldü.

1985 - 1986 yıllarında lise dengi öğretmen okulu diplomasına sahip öğretmenler Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi iki yıllık eğitim önlisans programına katılma hakkı verildi. Binlerce ilkokul öğretmeni yüksekokul mezunu oldular.

Öğretmen liseleri de Anadolu Öğretmen Lisesi adını aldı.12 Mayıs 1992

Haziran 2014 ‘te Anadolu Öğretmen Liseleri de kapatıldı. Birçok okul binası terkedildi ya da yıkıldı.

Böylece bu ülkeye yıllarca öğretmen yetiştirmiş öğretmen okulları tarihe gömüldü.

Günümüzde öğretmen yetiştirme işi YÖK’e bırakılmıştır. Dört yıllık eğitim fakültelerini bitiren binlerce öğretmen ataması yapılamadığı için çeşitli işlerle uğraşmaktadır. Esasında taşımalı eğitim nedeniyle öğretmenler köylerden koparılmıştır. Köyleri de mahalle yapmışlardır.

Kurtuluş Savaşı yıllarında bile eğitim öğretim çok önem vermiş devletin kurucuları. O zor koşullarda bile eğitim ile ilgili bilimsel çalışmalar yapmışlar. Okuma yazma seferberliği ile %95 okuryazar olmayan toplumda okuryazar sayısın arttırmak için çalışmışlardır. Halkevleri kurarak halkın bilgi düzeyini yükseltmişlerdir.