Çepni Milis Binbaşı Danişmentli İsmail Efe

Egeli Çepni Türk Kahramanlarından Danışmentli İsmail Efe…

Danışmentli İsfail Efe, Aydın'ın Danışment Köyündendir. Köyün adı, Çepni Türk Devleti olan Danışmentli Devleti'nden yadigârdır. Muhtemeldir ki Danışmentli Devleti yıkıldıktan sonra Danışmentli bakiyesinden Ege'ye göç eden Çepni Türkeri’nin bu köye iskân olmasından ötürü köyün adı Danışment olmuştur. Günümüzde Karadeniz’de Çepni Türkeri’nin yerleştiği Ordu'da Harami Köyünde Danışman isimli bir yer adı bulunmaktadır, Giresun'un Tirebolu ilçesinde Danışman isimli bir köy bulunmakta ve yine Giresun'un Dereli ilçesine bağlı Yavuzkemal Beldesinde Bayramdanışman, Karadanışman gibi Danışmentlilerle alakalı yer isimleri göze çarpmaktadır. Bunun haricinde yine Çepnilerin yerleştiği Bayburt'ta da Danışment isimli bir köy mevcuttur.

Danışmentli İsmail Efe'nin kim olduğuna gelince

Danişmentli İsmail Efe 1878 yılında Aydın'ın Danişment köyünde doğdu. Aydın'ı Yunan İşgalinden kurtarmak için savaşan efelerden biridir. Milis Binbaşı rütbesiyle Aydın ve çevresi savunmasında ve Anzavur Ayaklanmasında Kuva-yi Milliye güçlerinin içindedir.

Danişmentli İsmail Efe'de, Aydın Yunan askerlerince işgal edildiği günden itibaren işgal altında yaşamamak için, yüreği vatan sevgisi ile dolu olduğundan, Milli Mücadelenin içerisinde kendisine verilen görevleri yerine getirmiştir. Ölüm korkusu olmaksızın savaşımını tamamlamış birisi olarak 1921 sonlarında ailelerini ve çocuklarını yanına alarak Bozdoğan üzerinden o tarihlerdeki ismi Kıroba olan Çine ilçesinde giderek orada ikamet etmeğe başlamıştır.

Yaşamları ailecek Çine'de sürerken Hafize (Özbayraktar ) ismindeki kızı dünyaya gelmiştir. Cumhuriyetin kurulmasından sonraki dönemde tekrar köyüne gelerek hayatını köyde ve Aydın'da sürdürmüştür.

Danişmentli İsmail Efe'nin Huriye Doğan adındaki kızından başka hayatta evladı yoktur. Ama dede ruhunu taşıyan torunları bugün Aydın'da yaşamaktadırlar. Kızı Huriye Doğan'ın babasının yaşamı ile ilgili olarak belleğinde kalan sadece 1930 ila 1940 yıllarında Tabakhane Deresindeki su banyosu ve yüzmesidir. Babasını henüz on beş yaşında iken kaybetmişti. Son yıllarını Aydın'daki evde üçüncü eş İncirliovalı Fikrîye ile geçirdiğinden köyde fazla kalmamaktadır. Babasını sık göremediği için fazla anı da yok sayılır. Çocukluk anısını anlatırken evinin salon duvarında asılı bulunan subay üniformalı fotoğrafını bakarak duraklıyor, sonra gözlerinin yaşını siliyor ve diyor ki;

"Babam İsmail Efe, dere kenarındaki değirmenimiz yanında bulunan evimizden sabahleyin erkenden kalkınca, değirmenimiz yanından Tabakhane Deresine iner soğuk kış günlerinde dahi her gün kayalıkların arasında derenin buz gibi soğuk sularında yıkanmasıdır..."

Bu anısını anlatırken, yanında yaşayan kızları ve torunlarına bakarak soğuktan titrer vaziyette ürpertisini dile getiriyordu.

İsmail Efe, yaşamının sonlarına doğru İncirliovalı Fikrîye adındaki bir kız ile üçüncü evliliğini yapmış, onunla Aydın Muammer Ülgen Caddesi üzerinde ve Çarşı Karakolu alt köşesinde bulunan iki katlı bina içinde yaşamını devam ettirmiştir. Burada yaşadığı süre içinde binanın alt kısmında zahire alım satımı ile uğraşmış üst kısmını mesken olarak kullanmıştır.

1946 yılında hastalanmıştır. Aydın'da bulunan doktorlar özellikle Dr. Hulusi Eralp tedavisi için uğraşırlarken Askeri yetkililer Milis Binbaşı Danişmentli İsmail Efe için İzmir'den askeri doktorlar getirtmişlerdir. Aydın ve İzmir doktorlarının kontrolünde bir müddet daha yaşamış ve tedavi görmüş ise de tekrar sağlığına kavuşamamış 4 Temmuz 1946 günü vefat etmiştir.

Danişmentli İsmail Efe'nin binbaşı rütbeli kılıçlı fotoğrafı, Efe kıyafetli gümüş işlemeli mavzerli fotoğrafı ve daima yanında bulunan efe kıyafetli beş kızanıyla çekilmiş bulunan fotoğrafları, tüm torunlarında bulunmaktadır.

Mavzeri, kılıcı, Milis Binbaşı rütbeli elbiseleri ve efe elbiseleri ile bazı eşyaları, önceleri en büyük erkek evlat olan İsmail Efe'de iken onun ölümü ile bu eşyalar, diğer kardeş İsmet Efe'ye devredilmiş onunda 1994 yılında ölmesiyle Danişment köyünde ikamet eden torunu 1964 doğumlu Sedat Efe'ye teslim edilmiş olup onun tarafından muhafaza edilmektedir.

Ulusal kahraman Danişmentli İsmail Efe'nin mezarı, Danişment Köyündeki köy kabristanlığında gösterişten uzak, diğer mezar taşları arasında görülmektedir. Kısa ve sade yazılmış. Beyaz mermer taş üzerinde ki şu yazıyı okuyorsunuz;

"Kuvayi Milliye Milis Binbaşı Danişmentli İsmail Efe 1878 - 1946 Ruhuna Fatiha "

İsmail Efe'nin, pek çok torunları olmasaydı Milli Mücadele yıllarında canları feda etmek için Yunan işgal kuvvetlerine karşı göğüslerini siper eden Aydın çukurunun diğer efeleri gibi unutulup gidecekti. Bereket ki torunlar dedelerinin fotoğraflarını iş yerlerinin duvarlarını asarak süslemişler. Aydın eski zahire pazarı kahvesi olarak bilinen bugünkü Aydın Halk Bankası alt köşesinde kahvenin duvarında asılı bulunan Danişmentli İsmail Efe'nin fotoğrafını görenler " Kim bu efe, ne yapmış, yanındaki efeler de kim? " şeklinde sorular sorulunca yanıtını, göğsü kabaran, gözleri ışıldayan orada bulunan torunlarından alabiliyorsunuz.

Danışmentli İsmail Efe’yi rahmet ve minnetle anıyoruz. Ruhu şad, mekânı cennet olsun…

Dipçe: Anzavur Ayaklanması, Milli Mücadeleye karşı yapılan ayaklanmalardan birisidir.

Milis Binbaşı Danişmentli İsmail Efe Efendi (1878-1946)

Milis Binbaşı rütbesiyle Aydın'ı ve çevresini Yunan İşgalinden kurtarmak için savaşan efelerden biridir.

İsmail Efe Efendi, Aydın Yunan askerlerinde işgal edildiği günden itibaren işgal altında yaşamamak için, yüreği vatan sevgisi ile dolu olduğundan, Milli Mücadelenin içerisinde kendisine de verilen görevleri yerine getirmiştir.

Ölüm korkusu olmaksızın savaşımını tamamlamış birisi olarak 1921 sonlarında ailelerini ve çocuklarını yanına alarak Bozdoğan üzerinden o tarihlerdeki ismi Kıroba olan Çine ilçesinden giderek orada ikamet etmeye başlamıştır. Cumhuriyetin kurulmasından sonraki dönemde tekrar köyüne gelerek hayatını köyde ve Aydın'da sürdürmüştür.

İsmail Efe Efendi 1946 yılında hastalanmıştır. Aydın'da bulunan doktorlar özellikle Dr. Hulusi Eralp tedavisi için uğraşırlarken Askeri yetkililer Milis Binbaşı Danışmentli İsmail Efe Efendi için İzmir'den askeri doktorlar getirtmişlerdir. Aydın ve İzmir doktorlarının kontrolünde bir müddet daha yaşamış ve tedavi görmüş ise de tekrar sağlığına kavuşamamıştır. 4 Temmuz 1946 günü hayata gözlerini yummuştur.

Danışmentli İsmail Efe Efendi'nin binbaşı rütbeli kılıçlı fotoğrafı, Efe kıyafetli gümüş işlemeli mavvzerli fotoğrafı ve daima yanında bulunan efe kıyafetli kızanıyla çekilmiş bulunan fotoğrafları, tüm torunlarında bulunmaktadır.

Günümüzde elbiseleri ile bazı eşyaları, Aydın Adnan Menderes Müzesi'nde sergilenmektedir.

Efemizin Ruhu şad olsun.

Derleyen: Sinan Acartürk

Kaynak: aydindogumluyuzcom

Görsel: Milis Binbaşı Danişmentli İsmail Efe Efendi

Çepni sayfasından alıntıdır.