TÜRK DESTANLARI-3

Alpertunga bir Saka (İskit) hakanıdır. İranlı Med’lerle birçok savaşa katılmıştır. Med Hükümdarı Keyhüsrev tarafından görüşmek için çağrılmış ve orada öldürülmüştür.

İranlı yazar Firdevsî’nin Şehname adlı eserinde adı geçen Efrasiyab’ın Alpertunga olduğu sanılmaktadır.

Bütün Türk kağanları soyunu Afrasiyab’a dayandırmaktadırlar.

Şehname, İranlılarla Türkler arasında geçen İran- Turan Savaşlarını anlatmaktadır. 

Sakalar ya da İskitler M.ö 8. YY yaşadılar. Ortaasya, Tanrı ve Altay Dağlarında yaşadılar. Sonra batıya göçerttiler. Karadeniz’in kuzeyinde yaşadılar uzun süre. Kafkaslar üzerinden Anadolu’ya geldikleri biliniyor.  Suriye ve Irak’a kadar gittikleri sanılıyor. İlk göçebe Türk devleti olarak bilinirler. Hakanları Alpertunga için bir destan oluşturdular. Ama Sakalar diğer topluluklar arasında zamanla eriyip gittiler.  Bu destanın önemli bir kısmı kayboldu.

Sakalar hakkında ilk bilgileri Herodot’ tan ve Asurlar’dan öğreniyoruz.

Çok az sayıda olsa da Saka adını taşıyan bir Türk topluluğu vardır.

ALPERTUNGA SAGUSU

Alpertunga öldi mu?

İsiz acun kaldı mu?

Ödlek öçin aldı mu?

Emdi yürek irtelur.

(Alpertunga öldü mü?

Issız dünya kaldı mı?

Felek öcün aldı mı?

Şimdi yürek yırtılır.)

Ödlek yarag közetti.

Ogrı tuzak azıttı.

Begler begin azıttı.

Kaçsa kâh kurtulur.

(Felek fırsat gözetti.

Gizli tuzak uzattı.

Beyler beyin şaşırttı

Kaçsa nasıl kurtulur.)

Ulşıp eren börleyü,

Yırtıp yaka ürleyü,

Sıkrıp uni yurlayu,

Sıgtap közi örtilür.

(Erler uludu kurtça.

Bağırıp yırttılar yaka.

Çığırdılar ıslıkla.

Yaştan gözler örtülür.)

Ödlek ang kevredi.

Yunçık yavuz tavradı.

Erdem yeme savradı,

Acun begi çertlür.

(Zaman iyice bozuldu.

Zayıf tembel güçlendi.

Erdem yine azaldı.

Acun beyi yok olur.)

Begler atın urgurup

Kadgu anı turgurup

Mengzi yüzi sargarıp

Korkum angar türtülür.

(Beyler atlarını yordular.

Kaygı onları durdurdu.

Benzi yüzü sarardı,

Korkudan safran gibi oldular)

Bilge bögü yunçıdı.

Ajun atı yençidi.

Erdem eti tımçıdı.

Yerge tegip sürtülür.

(Bilge, bilgin yoksul oldu.

Acun atı azgın oldu.

Erdem eti çürük oldu.

Yere değip sürtünür.)

Orhun Yazıtları’da Alpertunga adına yapılan yuğ denilen gömme töreninden söz edilmektedir.