Anadolu Uygarlakları - 6

İlkçağlarda küçük kent devletleri vardı.

Bu kent devletlerinin halkı yurttaşlar ve köleler olarak iki gruba ayrılmışlardı. Soylular genelde kent yönetiminde söz sahibi kişilerdi.  Burjuvalar ticaretle uğraşırlardı. Kölelerin seçme seçilme hakları yoktu. Çiftçilik, demircilik, marangozluk yapamazlardı.

İlkçağ kentlerinde ticaretle uğraşan burjuvalar Ege Denizi, Akdeniz ve Karadeniz kıyılarında ticaret yapmak amacıyla küçük kentler ve köyler kurmuşlardı. Böyle yerleşimlere koloni adı veriliyordu.

Koloniler toplumlar arası kültürün yayılması için önemli oluşumlardır.

Yunanlılardan bir kısım halk M Ö. 1200 yıllarında ticaret yapmak amacıyla Ege Denizi kıyılarına taşınırlar. Birçok kenti ele geçirirler ya da kendileri kentler kurarlar.

Milet, Efes, Smirna( İzmir), Foça, Kolofon, Prienne, gibi önemli kentler kurarlar. Bu bölgeye de İyonya adını verirler. Gediz ile Büyük Menderes arasındaki kıyı bölgesidir.

İyonyalılar Anadolu’ya gelmeden önce bu bölgede yaşayan Karyalılar bilim ve teknikte oldukça gelişmiş bir uygarlık oluşturmuşlardı.

İyonyalılar, bu bilgileri daha da geliştirdiler. Soydaşları Yunanlılar’ı etkilediler.  Şöyle ki: Dünyada ilk filozoflar Milet’te yetişen Tales, Anaksagoras, Anaksimenes ve Leokippostur. Bu filozofların etkisi ile Sokrates, Platon ve Aristo gibi Yunan filozofları yetişmiştir. Anadolu’da bunlardan başka İlk tarihçi Herodot, İlyada ve Odissea gibi destanların yazarı Homeros, Hipokrat yeminininin ilk uygulayanı Hipokrat, Pisagor adlı matematikçi hep Anadolu’dan yetişmiştir. Kolofonlu Xsenofanes ilk kez tek tanrılı din inancını ortaya atmıştır.  Amasyalı Strabon Coğrafya adlı kitabını yazmıştır.

İyonya kent devletleri MÖ. 600- 550 yıllarına kadar bolluk ve bereket içinde yaşadilar. İran kökenli Persler tüm Anadolu’yu ele geçirince önce Lidya’yı sonra, İyonya’yı ele geçirdiler.

Persler boş durmadılar, buradan Ege adalarına akınlar yaptılar.

Daha sonra Trakya üzerinden Yunanistan’ı ele geçirmeyi denediler.  İlkinde Maraton Ovası’na kadar, Atina’ya 42 km yaklaştılar.  Yunanlılar Maraton Savaşı’nda Persleri yendiler. MÖ. 490.

Zafer müjdesini çıplak ayakla 42km koşan bir asker götürdü Atina’ya. Günümüzde yapılan maraton koşusu bu yüzden 40 km koşulur.

Yunanlılar Pers kralı Serhas’ı ve ordusunu Termophilai Savaşında ikinci kez yendiler. MÖ. 480.

Yunanlılarla Persler arasında Mykale ve Salamis deniz savaşlarında Persler yenildiler. MÖ 479.

Yunanlılar Kadıkalesi ( Anaia) savaşında son Pers birliklerini de yok ettiler. MÖ. 478.

Bu olaylar sonunda Persler İyonya’da tutunamadılar. İyonyalılar özgürlüğüne kavuştular. Oniki İyon kenti güçbirliği oluşturdular. Panionion adını verdileriyle birliğe.  Panionion adı ile Güzelçamlı’ yı başkent yaptılar. Bu kentler şunlardır. Miletos, Myus, Prienne, Samos, Efesos, Kolofon ( Gümüldür),

Teos ( Sığacık), Klazemanoi( Urla),

Erithrai ( Ildırı), Khios ( Sakız), Fokhai

( Foça) ve Lebedos( Ürkmez)

İyonya kentleri MÖ 500 e kadar kralları tarafından yönetilirlerdi.  Daha sonra soyluların kurduğu kölelerin ve kadınların oy kullanamadığı aristokrasi adı verilen doğrudan seçimlerin yapıldığı bir yönetimle yönetilmeye başlandı. Kentin soylulardan ve zenginlerden oluşan bir meclisi vardı.

Buleterion adı verilen meclis binasında toplanırlardı.

Her kentin bir tiyatrosu ve o kentte öne çıkan tanrı adına bir tapınağı vardı.

Anadolu’da adına en çok tapınak yapılmış tanrılar, Apollon, Afrodit, Artemis ve Atena’dır. Her kenti bir tanrının koruduğuna inanırlardı.

İyonyalılar çok çeşitli tanrılara taparlardı. Yunan tanrılarına onlar da inanırlardı. Her kentin öne çıkan bir tanrısı vardı. Tanrılar adına tapınaklar yapılmıştı. 12 tanrı şunlardır. Zeus, Apollon, Hermes, Ares, Hefaistos, Dyonissos, Hades, Afrodit, Athena, Artemis, Demeterve Hera.

Batılılar Yunanlıları kendi uygarlıklarının kurucusu olarak görürler. Bu anlamda Yunanistan’ı uygarlığın beşiği olarak görürler.

Aslında uygarlığın kurucusu Anadolu topluluklarıdır. Uygarlığın beşiği Anadolu’dur.

Bu tezi dünyaya anlatabilmek için önce bilgimiz olması gerekir.

Yunanlıları yurdumuzdan kovmasaydık burada İyonya adında bir devlet kuracaklardı.