Anadolu Uygarlıkları -4

Lidyalılar’ın Batı Anadolu’da yaşayan

Karyalılar ve Misyalılar ile akraba oldukları sanılıyor.

Mitolojiye göre Karius, Lidius ve Misius adında üç kardeş varmış. Karius Güney Ege’de büyük Menderes’in güneyindeki topraklarda egemen olmuş. Bu bölgeye Karya adı verilmiş.

Lidius ise Gediz ve Küçük Menderes havzasında Lidya’yı kurmuş.

Diğer kardeş Misius da daha kuzeyde Misya ülkesini kurmuş.  Bu üç halk kendi aralarında çok iyi geçinirler. Karya ülkesindeki Labranda ( Milas) kentinde bu üç halk yılda bir kez toplanırlar. Leto ( Lato) adını verdikleri ana tanrıçaya taparlardı. Leto tapınağına diğer halkları almazlardı.

Lidyalıların doğudan Anadolu’ya Tunç Çağı sonunda gelen Hint Avrupa kökenli bir halk oldukları sanılıyor.

Uzun yıllar Hititler’in, daha sonra Frigyalılar’ın egemenliğinde yaşadılar.

Lidya Devleti M.Ö 687 yılında Kral Giges tarafından kuruldu. Giges ülkenin sınırlarını Ege Denizinden Kızılırmak nehrine kadar genişletti. .Başkentleri Salihli’de bulunan Sard (Sardes) şehridir.

Kral Aliyat devrinde Sard’dan Asurun Mezopotamya’daki başkenti Ninova’ya kadar uzanan ünlü Kral Yolu’nu yaptılar. Kral Alyattes zamanında Medlerin ile savaştılar.  Antlaşma yaptılar. İki ülke arasındaki sınır Kızılırmak olarak kabul edildi.

Batı ile Doğu arasında ticaretin denetimini ele geçirdiler. Lidya dünyanın en zengin ülkesi oldu.

Karun da denilen Kral Krezüs döneminde zenginlikleri iyice arttı. Öyle ki o zamandan beri “ Karun gibi zengin “ sözü dünyada çok zengin olanları anlatmak için kullanılır oldu.

Medlerin yerine kurulan Pers ya da Akamanış Krallığı Lidyalıların başına dert oldu. Lidya ile Persler arasında ilk savaş MÖ 585 yılında Halya Savaşı’nda karşılaştılar. Bu savaştan sonra Pers kralı Kserkes (Serhas) ve yerine geçen Kurus dönemlerinde Lidyalılar ile Persler 50 yıl kadar çeşitli savaşlar yaptılar.

Kral Krezüs Persler’e karşı Mısırlılarla anlaşma yaptı.

MÖ. 546 yılında Pers Kralı Kuruş Lidya başkenti Sard kentini ele geçirdi. Kurus Kral Krezüs’ü yaktıracaktı. Sonradan vazgeçti. Onu danışmanı olarak aldı. Başka bir deyişle çok zengindi, köle olarak öldü.

Lidya yıkılınca Persler tüm Batı Anadolu’yu ele geçirdi. İyonya kent devletleri, Misya ve Karya Pers egemenliğine girdiler. 

Lidyalılar çok tanrılı bir dine inanırlardı.

Tanrılar için tapınaklar yapmışlardı.

Lidyalılar ilk altın ve gümüş karışımı parayı buldular. Adına elektron dediler.

Para yapmak için gerekli altın ve gümüş karışımı madeni Sard Çayı (Paktalos) ve Bozdağ ( Tmolos) altın yataklarından elde edilirdi.

Herodot'a göre, bir Lidyalı kız olgunluğa eriştiğinde, yeterli bir çeyiz kazanana kadar fuhuş yapardı ve bunun üzerine evlilik için uygun olduğunu ilan ederdi. Bu, soylu olarak doğmamış kızlar için genel bir uygulamaydı.

Ayrıca Lidyalıları çeşitli antik oyunlar, özellikle aşık oyunu icat etmeleriyle ilişkilendirir ve oyunların popülaritesinin özellikle şiddetli [kuraklık] sırasında arttığını ve oyunların Lidyalılara sıkıntılarından psikolojik bir rahatlama sağladığını iddia eder.