Anadolu Uygarlıkları - 9

Önceki yazımızda MS. 395 yılında Roma İmparatorluğu’nun ikiye bölündüğüne değinmiştik. Aslında MS. 330 yılında ülke yönetim yönünden ikiye ayrılmıştı. İlk imparator Diocletianus’tu.

Doğuda kalan bölümünün başkenti o zamanki adı ile Bizantion ( İstanbul) oldu. Bu nedenle Doğu Roma İmparatorluğu Bizans adı ile anılacaktı.

Bizans İmparatorluğu MS 330 -1453 yılları arasında yaşamıştır.

Bizanslılar ortaçağda ileri bir uygarlık kurdular. İlkçağlarda insanlığın bilgi birikimini geliştirdiler. Bizans döneminde Anadolu’da birçok bilim adamı yetişti. Daha sonra Bizansın doğu bölgelerini Müslümanlar ele geçirdiler ve Bizanslılardan etkilenerek İslam Rönesansı denilen aydınlanma çağını başlattılar.

Bizans İmparatorluğu Balkanlar, Anadolu, Karadeniz’in kuzeyi, Kafkasya, Suriye, Mısır, Libya, Tunus gibi ülkelerden oluşuyordu.

Bizans’ın en parlak çağı MS 527- 565 yılları arasında ülkeyi yöneten 1. Jüstinyanus ( Büyük Jüstinyen) dönemidir.

Bizanslılar paralı askerler kullanırlardı. Özellikle Balkanlar’da yaşayan Türk ve Slav kökenli halkların erkekleri Bizans ordusunda paralı askerlik yaparlardı.

Bu askerlere varenk adı verilirdi.

 Kent savunmasını çok iyi yaparlardı. Grejuva( Rum ateşi ) adı verilen bir kimyasal maddeyi kullanırlardı. Ateş topu halinde mancınıklarla karşı tarafa fırlatırlar, yangın çıkarırlardı. Kale duvarlarından rakip askerlerin üstüne kızgın yağ dökerlerdi.

Bizans halkı atlı araba yarışlarını çok severlerdi. Hatta bu yarışlarda çıkan bir ayaklanma çok yayılmıştı. 30 bin kişiyi öldürerek bastırmışlardı.

Bizanslılar Ortodoks mezhebine bağlıydı. Patrik adı verilen dinsel önderleri vardı. Bizanslılar 1054 yılında Ortodoks oldular. Vatikan’da bulunan Papa’yı tanımazlardı.

Bizans ülkesi tarih boyunca 12 hanedan tarafından yönetilmiştir. Bazı ordu komutanları zor kullanarak yönetimi ele geçirdikleri olurdu. İmparatorluk monarşi ile yönetilmesine rağmen yetkilerini senato ile paylaşırdı.

İller tekfur adı verilen soyluların yönetimine verilmişti. Bazı ülkeler Bizans’a bağlı krallıklar halindeydi.

Kastamonu’dan öte Karadeniz bölgesi Komnenoslar hanedanı tarafından yönetilirdi. Bu hanedan içte bağımsız, dışta Bizans’a bağlıydı.

Bizans siyaset bilimini çok iyi kullanan bir devletti. Bizans denilince siyasi oyunlar akla gelmesi boşuna değildir.

Bizans kuruluşundan 1000 yıl boyunca bölgesinin ve dünyanın en güçlü ülkesi olmuştur. Haçlı seferleri İslam Malazgirt Savaşı’nda Büyük Selçuklular’a yenilen Bizans Asya’da ve Afrika’da bulunan topraklarını yitirmiştir.(1071). Moğollar Karadeniz kuzeyindeki Bizans topraklarını ele geçirdiler.

Avrupa’da Balkanlar dışındaki topraklarını da yitirdiler.

1453 yılına gelindiğinde Konstantinopolis’e sıkışmış küçük bir ülkeye dönüşmüştü.

Sonunda 29 Mayıs 1453 günü, Osmanlı padişahı Fatih Sultan Mehmet Kostantinopolis’i ele geçirdi. Böylece Bizans İmparatorluğu yıkıldı.

Bu olay sonunda Ortaçağ kapandı, Yeniçağ açıldı. Avrupa’da rönesans ve reform hareketleri başladı. Coğrafi keşifler başladı. Yeni buluşlar yapıldı. Derebeylikler yıkıldı. Güçlü devletler kuruldu.