Tarihin İlk Grevi Nasıl Sonuçlandı?

Milet, Ege kıyısında, İyon birliğinin en güçlü metropol kentlerinden birisi. Başlangıçta Dört limanı ile antik çağda doksandan fazla şehri kolonize etmiş bir liman kenti iken, günümüzde Menderes nehrinin taşıdığı alüvyonların dolmasıyla denizden 10 km kadar uzaklaşmış.

Kentin en dikkat çekici yapılarından biri olan 15 bin seyirci kapasiteli tiyatro en iyi koruna gelmiş eserlerden birisi. Roma dönemi mimari özellikleri gösteren Milet Tiyatrosu, M.S I.yy'da, 100 yılları civarında yapılmış. İnşaat sırasında yaşanmış bir olay ise, tiyatroda yer alan bir yazıtla günümüze ulaşmış.

Milet Tiyatrosu

Milet Tiyatrosunun inşası devam ederken, ücretli çalışan işçiler verilen parayı yetersiz bularak ücret artışına gidilmesi için işi bırakırlar. Duruma çözüm bulmak için Didim Apollon tapınağına gidilerek tanrı Apollon'un aracılığına başvurulur. Apollon rahipleri aracılığıyla grevi kısaca şu sözlerle sonuca bağlar;

“Kendinize işinin ehli ustalar bulun, yapı tekniklerini ve malzemeyi iyi kullanın, Athena ve Herakles'e kurban kesin”

Bu sözler işçilerin lehine midir? Elbette hayır. İşçilerin hayrına olabileceğini düşünmediniz tabii değil mi? Hangi grev işçilerin lehine sonuçlanmış da bu sonuçlanacak değil mi? Ama işin iyi tarafından bakılacak olursa; 2000 yıl önce, sonucunda ellerine bir şey geçmese de, işçilerin greve gitme hakkı varmış en azından.

Tarihte kayıtlara geçmiş ilk işçi grevi olabilecek bu olayın yaşandığı Anadolu topraklarında, bu kadar süre geçmesine rağmen, günümüzde greve giden işçilere karşı sergilenen tutum göz önüne alınırsa, bunun ne kadar kıymeti bilinesi bir eylem olduğu anlaşılır. Bu da yöneticilerimizin ayıbı diyelim. Bu yöneticileri seçenler Afrika'dan gelmediğine göre; dolayısıyla biz bu topraklarda yaşayanlar da bu ayıba ortak olmanın utancını duyalım.

Şimdi gelelim Apollon'un sözlerine. Siz bu sözlerden ne çıkarırsınız bilemem ama ben günümüzdeki eylemlerin nasıl sonuçlandığına bakarak bunu şöyle yorumluyorum:

Bu işçiler inşaatı götürü usulü yapıyordu muhtemelen. Malzeme ve iş gücü beklenenin üzerinde harcanmış olmalı. Çünkü yazıtta işverenle yapılmış bir sözleşmeden bahis oluyor. Bir çeşit ihale gibi.

Apollon ne diyor; “Kendinize işin ehli ustalar bulun” yani bu iş sizin beceriksizliğiniz yüzünden bu kadar masraflı oldu, işi bilmiyorsunuz.

“Malzeme ve yapı tekniklerini iyi kullanın” Demek ki öngörülenden fazla malzeme gitmiş. Uygulanacak yapı tekniğiyle malzeme kısıtlamasına gidin gibi bir şey mi acaba bu? Kısaca malzemeden kara geçin, yani kabaca malzemeden çalın diyor herhalde.

Athena

''Athena ve Herakles'e kurban kesin'' Athena strateji ve akıl tanrıçası. Sembolü olan zeytin dalı ile barışın, kalkanı ve mızrağı ile savaşın temsilcisi. Yani iki zıt özelliği bünyesinde barındırır. Athena'yı kurban için işaret etme amacı; hem verdiği taktiklerden dolayı akıllarını kullanıp strateji geliştirmeleri, hem de grevle oluşan kavga ortamını barışa çevirmeleri olmalı. Bir taşla iki kuş vuruyor Apollon burada sanırım.

Herakles (Herkül), kendisine verilen on iki görevi kollarının gücü ve silah olarak kullandığı topuzu ile yerine getirmiş mitolojik bir kahraman. Bu görevlerinden birinde dünyayı omuzlarında taşıdığı inanılan Atlas'ın yerine4 bir süreliğine dünyayı omuzlarına alıp taşıyacak kadar güçlü bir insan. Herakles'i işaret etmesi de olsa olsa, “Ancak Herakles kadar güçlü olursanız bu işin altından kalkabilirsiniz tanrı yardımcınız olsun” demek herhalde:) Apollon gidip bunlara dua edin demiyor, kurban kesin diyor. Buradan çıkan sonuç da; rahatınız ve kazancınız gözünüze mi battı, halinize şükredip oturun demek olsa gerek.

Herakles (Herkül)

Şimdi gelelim günümüze: İşçiler Apollon'un öğüdünü tutmuş mudur? Tutmuştur, hem de alasıyla. Önce kendilerine; başlangıçta usta sonrasında müteahhit ve mühendis denen iş bilir, işi öğrenmiş ehil kişiler yetiştirmiş, ardından bu ehil kişilerin az malzemeyle büyük inşaatlar yapma becerisinden faydalanmıştır. Mümkün olabilecek en az malzemenin kullanıldığı, inşaat tekniklerinde ustalaşmış, devasa projeler ve konutlar ortaya çıkarmıştır. Hafif bir esintide veya sarsıntıda bu binaların altında kim kalmıştır? Yine işçiler tabii.

Deprem

İdareli kullanılmış malzeme

Peki, bu duruma günümüzde Apollon'un yerini alan otorite ne demiştir? “Durmak yok yola devam” veya “Grev yapmak işçinin fıtratına ters” hatta Siz grev hakkınızı 2000 yıl önce kullandınız aldığınız cevap neyinize yetmedi de demiş olabilir.

Bu durumda cam işçisi, maden işçisi. Metal işçisi ve grev yapmayı aklından geçiren bilumum işçiler: Ya, hak ve para yerine, öğüt ve gözdağı verenlere sesini yükseltecek; ya da, Herakles'e kurban kesmeye devam edilecek...