ATÇALI KEL MEHMET ve AYDIN AYAKLANMASI
Atçalı Kel Memet Nazilli’nin Arpaz (Esenköy) köyünde 1802 yılında doğmuştur. Babası çok genç yaşta ölünce yetim kalmıştır.
Arpaz beylerinin yanında bir süre çoban olarak çalışmıştır.
Yoksul ve kimsesizlik bir yana kel olması nedeniyle sürekli aşağılanıyor, dövülüyor, sövülüyordu.
Anası oğlunu alarak Atça’daki bir akrabasına sığındı. Kel Mehmet, Ayça’ya geldiğinde daha 9-10 yaşlarındadır.
Ayça’nın ağası ve muhtarı Hüseyinoğlu Şerif Hüseyin Ağa’nın emrinde kır bekçisi olarak çalışmaya başlar Kel Mehmet. Şerif Ağa’nın kızı Fatma’ya tutulur bu arada.
17 -18 yaşlarında iken anasını Fatma’yı istemeye gönderir, ama kızı vermez babası. “Defol git be kadın. Benim kızım senin kel oğluna mı kaldı?” Diyerek Kel Mehmet’in anasını kovar oradan.
Daha sonraki günlerde Şerif Ağa Kel Mehmet’e çok kötü davranmaya başlar. Bir gün kahvede ağanın adamları Kel Mehmet’i öldüresiye döverler. Kahya Mahmut’u yaralar.
Kel Mehmet için tek çıkış yolu dağa çıkmaktır. 1820 yılında dağa çıkar. O günden sonra zalimlere ve kötülere karşı yoksulların ve kimsesizlerin yanında yer almaya başlar.
Şerif Hüseyin Ağa’ya haber gönderdi ve Fatma’yı istedi. Ama ağa kızını varsıl bir ailenin oğlu Hasan ile nişanladı.
Kel Mehmet bu işten cayması için ağaya haber gönderdi, ama ağa oralı olmayınca Hasan’ı dağa kaçırdı. Bir miktar para karşılığı Hasan’ı serbest bıraktı.
Bu arada Atçalı Kel Mehmet bütün ağaların beylerin karşısında halkın koruyucusu olmuştu. Bu nedenle ağalar beyler ondan kurtulmak için Uzun Efe’yi tuttular. Uzun Efe’yi Köşk’te kıstırdı ve öldürdü.
Osmanlı’nın gücü kalmamış, ortalık derebeylerine kalmıştı. Halkın can ve mal güvenliği kalmamıştı.
Bir ara af çıktı, düze indi. Ama ona huzur vermiyorlardı. Sürekli öldürülme korkusu içinde yaşayamazdı. Yeniden dağa çıktı.
Ağaların, beylerin ve tefecilerin konaklarını basıyor, onlardan aldığı paraları yoksullara dağıtıyor, yollar, köprüler ve çeşmeler yaptırıyor, kimsesiz gençleri evlendiriyordu. Halkın umudu olmuştu.
Atçalı Kel Mehmet, Aydın Hapishanesini bastı, hapisteki kızanlarını kurtardı...
1829 yılında Aydın Valiliği’ni bastı ve yönetimi ele geçirdi. Halktan alınan tüm vergileri kaldırdığını duyurdu. Üç ay kadar Aydın’ı yönetti. Adına mühür bastırdı.
Mühürde “Hademe-i Devlet, vali-i vilayet, Atçalı Kel Mehmet” yazıyordu.
Adına para da bastırdı. Kısa sürede Muğla, İzmir ve Manisa’da birçok yer Atçalı Kel Mehmet yönetimine katıldı.
Görkemli bir düğün yaparak Fatma ile evlendi.
Osmanlı Atçalı’nın bu ilerlemesinden tedirgin oldu. Bu ayaklanmayı bastırmak için köylere dağılmış olan kızanları birer birer yakaladılar. Bunun üzerine Atçalı Kel Mehmet Aydın’dan çekildi. Bir süre sonra yeni kızanlar buldu, Aydın’ı yeniden alma girişiminde bulundu.
Aydın’ın güneyindeki Tepecik köyündeki çatışmada 10 Haziran 1830 günü vurularak öldürüldü.
