8. YARGI PAKETİ 2. BÖLÜM

Tekrar Merhaba 8. Yargı Paketi yani 02.03.2024 tarihli 7499 sayılı kanun hakkında bilgilendirme yazımıza devam ediyoruz. Bilindiği üzere Genel Kurul tarafından kabul edilen Teklif, 17 farklı kanunun 78 maddesinde değişiklik veya düzenleme içermekte ve 42 maddeden oluşmakta. Geçtiğimiz hafta yazımız içeriğinde hukuki yönde yapılan değişlikler anlatılmış oldu. Kalan hususları aşağıda bölümler halinde anlatmaya devam ediyoruz.

• ÖRGÜTE ÜYE OLMAMAKLA BİRLİKTE ÖRGÜT ADINA SUÇ İŞLEYEN KİŞİ açısından Türk Ceza Kanunu’nun 220’nci ve 314’üncü maddesinde düzenleme yapılmaktadır. Düzenlemeyle, Anayasa Mahkemesinin iptal gerekçeleri dikkate alınmak suretiyle örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleme fiili müstakil suç olarak kabul edilmektedir.
• ADLİ KONTROL ALTINA ALINMAK TAZMİNAT SONUCUNU DOĞURACAK

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 141 inci maddesinde değişiklik yapmak suretiyle koruma tedbirleri nedeniyle tazminat istemlerinin kapsamı genişletilmektedir. Düzenlemeyle, temel hak ve özgürlüklerin daha güçlü bir şekilde korunması ve muhtemel hak ihlallerinin önlenmesi amaçlanmaktadır. Maddenin birinci fıkrasının (k) bendine göre yakalama veya tutuklama işlemine karşı Kanunda öngörülen başvuru imkânlarından yararlandırılmayan kişiler tazminat isteminde bulunabilecektir. Yakalama veya tutuklama işlemlerinin yanına "adli kontrol" tedbirinin eklenmesiyle tazminat kapsamı genişletilmiştir. Yapılan düzenleme ile adli kontrol işlemlerine karşı da kanunda öngörülen başvuru imkânlarından yararlandırılmayan kişilerin tazminat isteminde bulunabilecekleri kabul edilmektedir. Böylelikle, adli kontrol işlemlerinin de başvuru imkânlarından yararlandırılma bakımından yakalama ve tutuklama işlemleriyle aynı güvenceye kavuşturulması öngörülmektedir.

Kanun’un 141. Maddesine (l) bendi eklenmek suretiyle oluşturulacak yeni düzenleme ise şu şekilde olacaktır: Adli kontrol yükümlülüklerinden olan “konutu terk etmemek” ve “uyarıcı veya uçucu maddeler ile alkol bağımlılığından arınmak amacıyla hastaneye yatmak dâhil, tedavi veya muayene tedbirlerine tâbi olmak ve bunları kabul etmek” şeklindeki adli kontrol yükümlülükleri uygulandıktan sonra kişilerin haklarında takipsizlik kararı veya beraat kararı verilirse eğer ilgili kişiler artık tazminat isteminde bulunabilecek. Yukarıda saydığımız 2 adli kontrol tedbiri, kişilerin hak ve özgürlüklerini kısıtlayan tedbirlerdir. Yapılan soruşturma ve kovuşturma kapsamında ilgili kişilerin iddia edilen suçu işlediğinin sabit görülmemesi ile haklarında beraat veya takipsizlik kararı verilirse eğer tazminat isteminde bulunabilecektir. Haklarında takipsizlik yahut beraat kararı verilen, ancak kendilerine “konutu terk etmemek” veya “uyuşturucu veya uçucu maddeler ile alkol bağımlılığından arınmak amacıyla hastaneye yatmak dâhil, tedavi veya muayene tedbirlerine tâbi olmak ve bunları kabul etmek” şeklindeki adli kontrol uygulanan şahıslara yetkili ve ilgili merciiler tarafından tazminat haklarının bulunduğu bildirilecektir.

• TAZMİNAT İSTEMLERİ YARGIYA TAŞINMADAN TAZMİNAT KOMİSYONUNDA ÇÖZÜMLENECEK

6384 sayılı Kanunun adı, amacı ve kapsamı değiştirilmektedir. Ceza hukuku kapsamındaki soruşturma ve kovuşturmalar ile özel hukuk ve idare hukuku kapsamındaki yargılamaların makul sürede sonuçlandırılmadığı iddiasıyla yapılacak manevi tazminat talepleri Anayasa Mahkemesi yerine Tazminat Komisyonuna yapılabilecektir. Ve Yine Ceza Muhakemesi Kanunu çerçevesindeki bazı koruma tedbirleri nedeniyle maddi ve manevi tazminat istemlerinin ağır ceza mahkemeleri yerine Tazminat Komisyonunca karara bağlanması sağlanmaktadır. Bu kapsamda Komisyona müracaat edebilecekler şöyle sıralanabilir,

1. Kanuna uygun olarak yakalanan veya tutuklananlardan hakkında kovuşturmaya yer olmadığına ya da beraatına karar verilenler.
2. Konutunu terk etmeme ya da bağımlılıktan arınma amacıyla hastanede tedavi olma şeklinde adli kontrol yükümlülüğü uygulananlardan hakkında kovuşturmaya yer olmadığına ya da beraatına karar verilenler.
3. Gözaltı ve tutuklulukta geçirdiği süreleri, hükümlülük sürelerinden fazla olan veya işlediği suç için kanunda öngörülen cezanın sadece para cezası olması nedeniyle zorunlu olarak bu cezayla cezalandırılanlar.

Komisyona 01/06/2024 tarihinden sonra başvurulabilir. Komisyon tarafından tazminat istemleri hakkında verilen kararlara karşı Ankara Bölge İdare Mahkemesine itiraz edilebilecek olup, mahkeme itirazı kabul ederse işin esası hakkında kesin olarak karar verecektir. Komisyona, bilirkişi incelemesi dâhil gerekli gördüğü araştırmayı yapma veya üyelerinden birine yaptırma yetkisi tanınmaktadır. Ayrıca Geçiş hükmüyle, makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasıyla yapılmış ve Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla Anayasa Mahkemesinde derdest olan bireysel başvurular ile Anayasa Mahkemesinin incelemenin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmediği gerekçesiyle düşme kararı verdiği bireysel başvurular bakımından komisyona müracaat imkânı getirilmektedir.

Tazminat kararına karşı Bölge Adliye Mahkemesine başvurmak üzere istinaf kanun yoluna başvurulabilir. Bu başvuru üzerine hüküm Bölge Adliye Mahkemesince yerinde görülmezse, Bölge Adliye Mahkemesinin işin esası hakkında karar vereceği ve verilen bu kararın kesin olacağı hükme bağlanmaktadır.

Bir hukukçu bakış açısı ile baktığımızda yapılan düzenlemenin yargının yavaş işleyişi bakımından bir çözüm olarak görünse de Tazminat Komisyonunun yargı mekanizmasının tekelliği ile bağdaşmayacağını öngörmekteyiz. Yukarıda sayılan bentlerin yargılamayı gerektirmemesi sebebiyle tazminat istemlerinin yargı elinden alınıp tazminat komisyonuna verilmesi kabul edilemez ve hukuk devletine aykırı bir düzenlemedir. Yapılan bu düzenleme ile tazminat istemlerinin hızlı bir çözüme kavuşturulmak istenmesi Türkiye gerçeğinde olağan ve haklı bir istektir. Zira adaletin geç ve yavaş ilerlemesi kişilerin hak kaybına uğramasına ya da haklarına geç ulaşması sonucunu doğurmaktadır. Ancak Tazminat Komisyonlarının kurulmasının amacı bu soruna bir çözüm gibi gözükse de ilgili komisyonların başkaca büyük sorunlara yol açacağından şüphemiz yoktur.

Haftaya kalan hükümler hakkında bilgilendirme yapmaya devam edelim. Sağlık ve neşe diliyoruz. Sevgili Stajyerim Stj. Av. Beyza ALICI’ ya çalışmaları için sonsuz teşekkürler.

Av. Arb. Cengiz AYÖZEN