Piyasalar Analizi (12 Kasım 2023)

 Bazı ülkeler Gazze’ye yönelik saldırıların durdurulmasına ve bölgeye tıbbi malzeme ile birlikte insani yardım sağlanmasına çalışmaktadırlar. Jeopolitik risklerin devam ettiği bölgede ekonomik travmalar sürmeye devam etmektedir. Orta doğuda tansiyonun düşmemesi emtia fiyatları üzerinde yükselişe sebep olurken en önemli güvenli limanlardan ons altın fiyatları 2.005,9 dolara kadar yükselmiştir. Ons altın fiyatları 5 ay sonra tekrar iki bin doların üzerine çıkmıştır.

Dünya Bankası yavaşlayan ekonomik büyüme karşısında, talep azalmasının ve emtia piyasalarında düşüşün yaşanabileceğini tahmin etmiştir. Ancak bölgede savaşın tırmanması durumunda petrol fiyatlarının yukarı yönlü hareketi gıda fiyatlarının yükselmesine neden olabilir ve bu durum gıda güvenliğini olumsuz etkilemesi öngörülmektedir.

Euro bölgesi enflasyonda olumlu gelişmeler sağlamış olsa da büyüme konusunda ivme sağlayamamıştır. Euro ekonomileri ortalamasına göre eylül ayında yüzde 4,3 olan enflasyon ekim ayında gerileyerek yüzde 2,9’a düşmüştür.

Avrupa Merkez Bankası (ECB) ekonomistlerinin değerlendirmesine göre iklim değişikliği etkisiyle oluşan yüksek sıcaklıklar gıda sektörünü olumsuz etkilemektedir. Bu durum üretimin azalmasına ithalat ihtiyacının artmasına neden olmuş ve sonuç olarak gıda enflasyonun artışına neden olmuştur. Yapılan incelemelere göre ortalama 1 derecelik sıcaklık artışının gıda enflasyonunda yüzde 0,1-0,2 puan yükselişe neden olduğu tespit edilmiştir.

Tüm bu gelişmeler ekonomik yapıda risk iştahının düşük seyretmesine neden olmuştur. Ülkemiz gündeminde ise geçen hafta dalgalı seyreden BIST 100 endeksi haftaya yukarı yönlü hareketle başlamış, TCMB Enflasyon raporu ve PPK toplantı özeti ile enflasyon verileri yatırımcıların odağında olmaya başlamıştır.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ekim ayı için açıkladığı resmi enflasyon sonuçlarına göre enflasyon yıllık yüzde 61,36’ya seviyesinde gerçekleşmiştir. Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) ise enflasyonun yüzde 126,18 seviyesinde gerçekleştiğini açıklamıştır. TÜİK tarafından açıklanan verilere göre eylül ayında işsizlik oranı tek hanede kalmayı sürdürerek yüzde 9,1 seviyesinde gerçekleşmiştir.

Ekim 2023 ayı enflasyon oranının belirlenmesinden sonra TÜİK’in ÜFE’de 12 aylık ortalamalara göre hesaplanan 2024 yılı uygulanacak Yeniden Değerleme oranı yüzde 58,46 olarak belirlenmiştir. Emlak Vergisi, Çevre Temizlik Vergisi, MTV, çeşitli harçlar, Gelir Vergisi tarife dilimleri ve idari cezalar bu orandan zamlanacaktır.

TCMB tarafından yılın dördüncü enflasyon raporuna göre 2023 yılı enflasyon tahmini yüzde 65’e, 2024 yılı enflasyon tahmini ise yüzde 36’ya yükseltilmiştir. Ülke risk primi olarak da adlandırılan CDS oranının 367,25’e gerileyerek son iki yıldaki en düşük seviyeye gelmiştir.

TCMB açıklamalarında enflasyonda kalıcı ve belirgin düşüş sağlanana kadar sıkılaştırmanın kararlılıkla devam edeceğini yinelemiştir.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre KKK’den çıkış devam etmekte olup, zorunlu karşılık oranlarının yükseltimesin sonrasında toplam hacim hız kesmeyerek kasım ayı başında 3 trilyon liranın altına gerilemiştir.

TCMB rezervlerinde toparlanma sürmekle birlikte brüt rezervler 3 Kasım haftasında 128,4 milyar dolara yükselmiş ancak, swap hariç net rezervler eksi 55,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

Merkez Bankasının faiz artışları konusunda aldığı kararlar ülke ekonomisi için hayati öneme sahip olsa da yabancı yatırımı ülkemize çekmek için sadece faiz politikasındaki kararlılık yeterli olmayabilir. İç politikada tasarrufa yönelik alınacak kararların yanı sıra dış politikada dengeli bir yaklaşım ile bölgede barışçıl bir tutumda kritik rol oynanması gerekmektedir.

Küresel piyasalar jeopolitik gelişmeler, euro bölgesinde enflasyon önlemleri alınmış, fakat ülkeler bazında daralmalar, merkez bankalarının attıkları sıkılaşma adımlarıyla birlikte radikal kararların alınmasını gerektirmektedir. Yatırımcıların odağında jeopolitik risklerle birlikte enflasyona karşı alınmakta olan tedbirler, petrol fiyatlarıyla, ons altın fiyatlarındaki yükseliş eğilimi olacaktır.

“Cumhuriyetimizin Kurucu önderi Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü aramızdan ayrılışının 85.yıl dönümünde sonsuz sevgi, saygı ve minnetle anıyorum.”

Saygılarımla,

(merkoyun@gmail.com)