Piyasalar Analizi (23 Nisan 2023)

Küresel piyasalarda Rusya Ukrayna savaşının devamında yüksek enflasyon, tedarik kriziyle birlikte küresel resesyon korkuları, devam eden faiz artış politikası sonrasında bankacılık krizi de patlak vermiştir. Uzun süredir devam eden sıkı ekonomi politikalarıyla birlikte faiz artış kararları piyasalarda rahatlama sağlamışsa da piyasalarda tedirginlik sürmektedir. ABD FED bej kitap Nisan raporunda büyüme beklentileriyle ekonomik faaliyetlerin sabit kaldığı vurgulanmıştır. FED’in son toplantısında 25 baz puanlık faiz artırımı Mayıs ayında da 25 baz puanlık faiz artırımı beklentisini artırmıştır.

Uluslararası Para Fonu (IMF) başkanı açıklamasında Dünya ekonomisinin son üç yılda yaşanan şoklara karşı dayanıklı olduğunu kanıt-lamasına karşın enflasyonun inatçı bir şekilde yüksek seyretmeye devam ettiğini açıklamıştır. Bankacılık sektörü üzerindeki baskılar enflasyonla mücadele ve finansal istikrarı sürdürme çalışmalarını karmaşık bir yapıya getirmektedir. IMF başkanı aynı zamanda küresel piyasalar-da politikaların sürdürülebilir, kapsayıcı olmasının ve güçlü büyüme için fiyat istikrarının sağlanmasının gerekliliğini vurgulamıştır.

Küresel ekonominin göstergelerinden akaryakıt talebindeki gerileme resesyon yaşanabileceğini işaret etmektedir. Tüketici harcamalarının azalması ve endüstriyel faaliyetlerin zayıflaması da bunu tetiklemektedir.

ABD'de bankacılık krizi konuşulurken bankaların ilk çeyrek kazanç raporlarında beklentilerin üzerinde kar açıklamaya başlaması piyasalara güven vermiştir. Bu gelişmeler paralelinde dolar endeksi 101 seviyesinin altına gerilese de, hareketli bir şekilde yükselerek 101,92 seviyesinin üzerinde tutunmaktadır. Brent petrol fiyatları 80 dolar üzerinde tutunmaya çalışırken ons altın fiyatlarında 1.998- 2.010 USD civarında dengelenmeye devam etmektedir. Ons fiyatı ile ilgili Citigroup analistlerinin tahminleri dolar endeksi ile ABD tahvil faizleri düşüşünün etkisiyle yukarı yönlü eğilimini sürdüreceği yönünde olup, 2023 yılı ortalamasının 2.050 dolar/ons seviyesinde olabileceğini belirtmektedirler.

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB)'nin liralaşma stratejisi ile faiz baskılanmış bu yüzden piyasalardaki gerginlik ve sıkışıklığın boyutu giderek büyümektedir. TCMB bankalar ile doğrudan TL uzlaş-malı vadeli döviz satım uygulaması getirerek, yetkilendirilen bankalar anlık forward kur alabilir duruma gelmiştir. Faiz, döviz ve altın yeni re-korlara koşarken bankalarda döviz toplama yarışı devam etmektedir. Bu uygulamanın başlamasıyla iki işlem gününde TL uzlaşmalı vadeli döviz satım ihalesinde yaklaşık 347 milyon dolar karşılığı pozisyon büyüklüğüne ulaşıldığı belirtilmektedir.

Bankaların 2023 yılı ilk çeyreğinde karlarının düşeceği öngörülmekte olup, bunun nedeninin de enflasyona endeksli kâğıtların getirisindeki düşüş, faaliyet giderlerinde artış ve regülasyonlar nedeniyle kredi-mevduat getiri makasındaki bozulma olduğu belirtilmektedir.

Hazine ve Maliye Bakanlığının Mart ayına ilişkin açıklanan bütçe uygulama sonuçlarına göre bütçe 47,2 milyar TL açık vermiştir. Mart ayında dövizden dönüşümler hariç KKM'ye bütçeden aktarım yapılmadığı belirtilmiştir. 13 Mart'ta yürürlüğe giren Borç yapılandırma kanunu kapsamında 2022 yılsonuna kadar oluşan vergi, SGK borçlarının tümü için 31 Mayıs'a kadar başvuru yapılabilecek olup, 17 Nisan tarihine kadar 1,6 milyar tahsilatla 52,2 milyar TL alacağın yapılandırıldığı açıklanmıştır.

Ekonomistlere göre uluslararası genel kabul gören ilkeler çerçeve-sinde "Tedavüldeki en büyük kupürlü banknotun payı yüzde 50’yi ge-çerse ve ikinci en büyük banknotun payı yüzde 90’ı geçerse yeni büyük kupürlü banknot basılır" ilkesi çerçevesinde ülkemizde en büyük kâğıt para olan 200 TL'nin dolaşıma çıktığı 2009 yılından bugüne yüz-de 647 değer kaybettiği son 1 yılda Mart 2022'de 536 milyon adetten Mart 2023'te 1 milyar 77 milyon adeti aştığı belirtilmektedir. Bazı ekonomistler üst kupürlerin basılması gerektiğini belirtmektedir.

Hazine ve Maliye Bakanlığının açıkladığı merkezi yönetimin yılın ilk üç aylık bütçesine göre bütçe açığı 250 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Nisan ayı başında TUİK verilerine göre enflasyon Mart ayında yıllık olarak yüzde 50,5, bağımsız kuruluş ENAG’a göre ise yüzde 112,51 olarak açıklanmıştır. Seçim için sahada olan siyasi partilerin vaatlerinde ilk sırada enflasyonu düşürmek ve işsizliği azaltmak bulunmaktadır.

Bu çerçevede piyasanın odağında seçimler sonrasında oluşacak siyasi atmosfer, yönetime aday olan siyasi grupların ekonomi politikalarına yönelik açıklamaları önemli yerini korumaya devam etmektedir.

Tüm ulusumuzun "23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramını” kutlarım.

Saygılarımla,

(merkoyun@gmail.com)