Piyasalar Analizi (14 Ağustos 2023)

Jeopolitik şartlarda herhangibir değişiklik beklenmemekte, Rusya ekonomisine yönelik yaptırımların devam edeceği öngörüsünün sürmekte olduğu, küresel ekonomilerde ayrışma sürecinin hızlanabileceği ve Rusya’ya  yönelik yaptırımların artabileceğin öngörülmektedir. Küresel finansal sektörde şartların olumsuzluklarının süreceği, küresel mali krizin devam edeceği tahmin edilmektedir. Küresel ekonomilerde enflasyonist baskıların sürdüğü bu yüzden merkez bankaları faiz artırımlarına devam ettiği, bu yüzden enflasyonun önlenmesi için sıkı para politikasıyla birlikte atılması gereken adımların önceliklendirilmesi gerekmektedir.

ABD’de Tüketici Fiyat Endeksi(TÜFE) haziran’da yüzde 3 seviyesindeyken, temmuz ayında yıllık enflasyon yüzde 3,2 seviyesine gelmiş olup, FED’in üzerinde durduğu çekirdek TÜFE ise yüzde 4,7 seviyesinde gerçekleşmiştir. Enflasyon verilerine ilk tepki ons altından gelerek 1.921 dolardan1.930 seviyesine çıkmış, sonrasında tekrar gevşeyerek 1.913,85 seviyesine gelmiştir. Dolar/TL paritesinin 26,90- 27,00 seviyelerinde dalgalanması sonucunda, gram altın fiyatları 1.664 seviyelerinde dengelenmeye çalışmaktadır.

Rusya Merkez Bankası 2024-2026 Devlet Para Politikası raporunda ekonomilerinin yıllık yüzde 1,5-2,5 arasında büyüme kaydedeceğini küreselleşme yaşanmakta olan gerileme nedeniyle petrol fiyatlarının düşeceği özellikle Rus ural petrolünün varil fiyatının 2025 yılında 45 dolara gerileyeceği belirtilmiştir. Bugün Brent petrolde küresel ekonomik zayıflık ve arz kısıntılarının artacağı beklentisiyle son ayların yüksek seviyesi olan 86,30 dolar seviyesine gelmiştir. Küresel petrol arzının bu yıl günlük 101,3 milyon varil seviyesinde gelecek yıl ise 103 milyon varil olabileceği tahmin edilmekte, talebin ise arz paralelinde gerçekleşmesi beklenmektedir.

Türkiye İstatistik Kurumu(TÜİK) Temmuz ayı TÜFE’sini aylık bazda yüzde 9,49, yıllık olarak ise 47,83 olduğunu açıklamış, Ocak 2022 ayından bu yana en yüksek aylık seviye görülmüştür. ENAG’a göre ise aylık bazda 13,18 yıllık olarak ise yüzde 122,88 olarak hesaplanmıştır. TÜİK Haziran ayına ilişkin işsizlik oranını yüzde 9,6 olarak gerçekleştiğini açıklamıştır.

Hazine ve Maliye Bakanı açıklamalarında Köfez’den ülkemize tahsis edilecek imkanlarla ekonomide yeni yol haritasının belirlenerek orta vade de belirlenecek planlar için önemini koruduğunu belirmiştir. Yeni dönemde makro finansal istikrar, para politikasında rasyonelleşme adımlarıyla bütçe dengelerinin sağlanması olacak ve mali disiplini tesis ederek enflasyonu tek haneye düşürürecek çabaların önceliğimiz olacağı beklirtilmiştir. Bakanlık 14 Ağustos 2023 günü  5-7 ve 10 yıl olmak üzere yeniden 3 adet devlet tahvili ihalesi düzenleyecektir.

Mevduat faizlerinde Haziran ayında yüzde 42 ile son 23 yılın rekor seviyesine yükseldikten sonra, yeni ekonomi yönetiminin makro ihtiyati önlemler sonrasında faiz oranların düşüş hızlanmış olup, son 1,5 ayda 1-3 ay vadeli mevduat faizleri 15 puan düşüş kaydetmiştir. Kur korumalı TL mevduat ve katılım hesapları geçen hafta 150 milyar TL artmış olup, ekonomistlere göre hızla yükselen  kur farkı ödemelerinin devam eden hesapların üzerine eklenmesi temel sebep olarak gösterilmiştir.

Eylül ayında Orta Vadeli Proğram(OVP)’ın kamu oyuna duyurulması planlanmakta olup, proğramın yapısal reformları içermesi, tasarrufu teşvik edici olması ve politika faizinin beklentiler paralelinde belirlenerek  enflasyon çözümlerini önceliklendirmesi durumunda başarılı olabileceği tahmin edilmektedir. İhracat pazarlarımızda parasal sıkılaştırma nedeniyle talep daralması yaşanmaktadır.

Zeytinyağı üretimi yapan Avrupa ülkelerinde aşırı sıcaklar nedeniyle kuraklığın verdiği zararlarla zetinyağı arz düşüşü fiyatları son üç yılda 4 kata yakın artırmıştır. Aydın ve ülkemiz için bu durum bir şans olarak değerlendirilebilecekken ihracatın dökme ve varil olarak ihracatına Kasım 2023 ayına kadar yasak getirilmesi ihracatçımızın önüne bir engel olarak çıkmaktadır. Bu fırsatın değerlendirilmesi gerekmekte olup, ilgililerin ihracattaki kısıtları kaldırması gerekmektedir.

Yurtiçi piyasalarda vergi artışları, akayakıt fiyat artışlarının nakliye maliyetlerine yansıması, merkez Bankası kararlarının etkileri,  KKM kararlarının piyasalardaki etkileri takip edilecek,  ABD ve Avrupa da açıklanan enflasyon verilerinin emtia piyasalarına yansımaları, İngilterede işsizlik oranı ile TÜFE sonuçları, FED FOMC tutanaklarının yayımlanması  yatırımcılar tarafından öncelikli olarak değerlendirilecektir.

Likidite daralması nedeniyle özellikle bu dönemde şirketler maliyetlerini azaltarak stok denetimi yapmalı ve  gelirlerini artırmaya çalışmalı, borçlarını yeniden yapılandırarak vadelerini uzatmaya çalışmalı, alternatif finans kaynaklarını denemelidirler.

Saygılarımla,

(merkoyun@gmail.com)