Piyasalar Analizi (31 Temmuz 2023)

Dünyanın en büyük ekonomilerinde enflasyonist baskılar küresel anlamda etkisini göstermeye devam ederken, merkez bankaları faiz artırımlarına devam etmektedir. Küresel ekonomilerde sıkı para politikasının sonucu ortaya çıkan kırılganlıklar için önemli adımların atılması gerektiği, enflasyon sorununun çözülemediği ancak gevşediği, özellikle gelişmiş ülkelerde merkez bankalarının enflasyon hedeflemelerinin üzerinde gerçekleştiği gözlenmektedir.

ABD’de enflasyonun beklentilerden düşük gelmesi sonrasında dolar endeksinin düşmesi ons altın fiyatlarında yukarı harekete, yurt içinde ise Euro/TL paritesinin 30 seviyesine yükselmesine neden olmuştur. Ons altın FED faiz artırmlarının sonuna gelindiği beklentisiyle yukarı yönlü hareketine devam etmiş olup, 1.980 dolara kadar yükselmiş, Dolar/TL paritesinin etkisiyle gram altın 1.715.-TL kadar yükselmiştir.

BM, Rusya, Türkiye ve Ukrayna 22 Temmuz 2022 tarihinde Karadeniz Tahıl Koridoru anlaşması yapmışlar, 18 Temmuz 2023 tarihinde Rusya anlaşmanın bittiğini dönüş şartı olarak da Batı’nın Rus gıda ve gübresine yaptırım uygulamasından vazgeçmesini öne sürmüştür. Anlaşmanın ana amacı küresel gıda güvencesi, açlık tehdidini azaltma, az gelişmiş ülkelere insani gıda yardımıdır. Gıda güvenliği tehdidi sebebiyle anlaşmanın yeniden tesis edilmesi ya da başka bir mekanizma ile tahıl ürünlerinin gereken yerlere ulaşması elzem önem taşımaktadır.

Cumhurbaşkanlığı kararıyla Uluslararası petrol fiyatları ve döviz kurlarındaki artış nedeniyle akaryakıt ürünleri üzerindeki maliyet artışları ve enflasyonla mücadeleye destek amaçlı olarak ÖTV tutarı benzin ve motorinde 5 TL. LPG’de 4 TL artırılmıştır.

Depremin yol açtığı ekonomik kayıpların telafisi amaçlı kurumlar vergisi arttırılmış, ek motorlu taşıtlar vergisi konulmuş bununla birlikte en düşük memur maaşlarının 22 bin TL’ye yükseltilmesi ve emekli aylıklarına yüzde 25 oranında zam yapılması TBMM’de kabul edilmiştir.  En önemli gelişmelerden bir tanesi Türkiye İstatistik Kurumunun işsizlik verisinde mayıs ayı yüzde 9,5’a düşmesi olup, tek haneye inmiştir.

Mal ve hizmetler uygulanacak KDV’lerin yüzde 10 ve yüzde 20 yükselmesi, akaryakıtta ÖTV etkisi ile birçok ürünün fiyatı yükseliş trendine girmiştir ve enflasyonun yeniden yükselmesi kaçınılmaz olacaktır. Ekonomistler haziran ayında görülen yıllık yüzde 38.21 enflasyonun bu sene görülecek en düşük seviye olduğunu sene sonuna doğru hem vergi hem ücret artışları sebebiyle yüzde 60 civarına çıkmasını beklemektedirler.

Brent petrolde ise küresel ekonomik zayıflığın talebi kısacağı arzın sıkılaşacağı beklentisiyle son ayların en yükse seviyesinde olup, 84,38 dolar seviyesindedir.

Temmuz ayı PPK toplantısında TCMB poltika faizini yüzde 15’den yüzde 17,5 seviyesine yükseltmiştir. TCMB kademeli sıkılaştırmaya devam edileceği mesajını vermiştir.

TCMB yılın üçüncü enflasyon raporunu yayımlamış, raporda sene sonu enflasyon tahminini 2.5 kat artarak yüzde 22.3’ten yüzde 58’e çıkmıştır. 2024 yılı için ise enflasyon tahmini yüzde 33 olarak açıklanmıştır. Kredi sıkılaşması ile enflasyonda düşüşün hedeflendiği adımlar atıldığını söyleyen TCMB kademeli faiz artışı mesajı vermiştir.

Merkezi yönetim bütçesi 2022 yılı haziran ayında 31,6 milyar açık vermişken, 2023 yılı haziran ayında ise açık 219,6 milyara yükselmiştir.

Türkiye BAE arasında yapılan 13 anlaşma ile 50,7 milyar dolarlık nakit akışı anlaşması çerçevesinde döviz kurlarında gevşeme yaratsa da, Bloomberg muhabirinin verdiği bilgiye göre 8,5 milyar dolarlık Sukuk (Kira Sertifikası) satışının kısa vadede olabileceği, diğer kısımların ise yatırım ve üretimin yapılması çerçevesinde uzun vadede olabileceği yorumlanmaktadır.

Hazine ve maliye bakanlığı yurt dışından sağlanacak kaynakların yatırımlara ve ihracatın güçlü bir şekilde desteklenmesi amacıyla kullanılacağını iç talebi dengeleyen tedbirlerin alınacağını belirtmektedir.

Ekonomik program olmadan yapısal reformlarla ilgili herhangi bir şey yapılmadan politika faizinin beklentilerin altında belirlenmesi enflasyon beklentilerini artırarak kurların yukarı yönlü tetiklenmesine neden olabilecektir. 

TCMB bankaların ihracat reeskont kredisi günlük limitini 5 kat artışla 1,5 milyar TL çıkararak ihracatçıya daha fazla destek sağlanmasının önünü açmış ve finansal kaynakların verimli alanlara yönlendirilmesini amaçlamıştır.

BIST 100 endeksi hafta içinde rekor kırarak 7.100 seviyesinin üstüne çıkmıştır. Dolar /TL paritesi 26,90 seviyesi üzerinde destek oluşturmaya devam etmektedir. Ekonomik istikrarın sağlanabilmesinin yolu enflasyon ve cari açık konusunun birlikte çözülmesiyle mümkün olup, yatırım, üretim ve verimlilik artışı ile birlikte tasarruf yapılması en önemli konular olarak karşımıza çıkmaktadır.

Yurtiçi piyasalarda temmuz ayı enflasyon verisi ve vergi artışları, faiz kararı ve KKM kararlarının piyasalardaki etkileri takip edilecek,  ABD ve Avrupa da açıklanan enflasyon verilerinin emtia piyasalarına yansımaları yatırımcılar tarafından değerlendirilecektir.

Saygılarımla,

(merkoyun@gmail.com)